ماڵەوە دەربارەی

ده رباره ی په یمانگا

مێژووی ئێمە

BISI لە ساڵی ۱۹۳۲ دامەزراوە وەک قوتابخانەی بەریتانی بۆ شوێنەوارناسی لە عێراق (BSAI) بۆ بیرەوەری دۆزەرەوە و دیپلۆماتی بەناوبانگ گێرترود لۆثیان بێڵ. هەڵکۆڵینەوەکانی قوتابخانەکە لە شوێنەکانی وەک نیمرود، ئەبو سەلابیخ و سامەڕا تێڕوانینێکی بێوێنەیان دەربارەی سەردەمە جۆراوجۆرەکانی ڕابردووی عێراق پێشکەش کرد. 

 

گێرترود بێڵ

بەهۆی میراتێکەوە کە لە ساڵی ۱۹۲۶ لە لایەن گێرترود بێڵەوە بەجێی هێشت. لە ویستی خۆیدا ۶۰ پاوەندی بۆ بەڕێوەبەرانی مۆزەخانەی بەریتانی دابین کرد بۆ دروستکردنی قوتابخانەیەکی بەریتانی بۆ شوێنەوارناسی لە عێراق. گێرترود بێڵ (بە ئینگلیزی: Gertrude Bell) (۱۸۶۸-۱۹۲۶) دۆزەرەوە و شوێنەوارناسی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست بوو، وە بەرپرسێکی بەهێز بوو لە بەڕێوەبەرایەتی بەریتانیا لە بەغدا دوای جەنگی جیهانی یەکەم. وەک بەڕێوەبەری شەرەفی شوێنەوارە کۆنەکان لە عێراق، لە ساڵی ۱۹۲۳ مۆزەخانەی عێراقی دامەزراند.

سێر ماکس مالووان

ماکس مالۆوان یەکەم بەڕێوەبەری BSAI بوو. لە ساڵانی چلەکان و پەنجاکاندا، سێر ماکس و هاوسەرەکەی، نووسەری تاوان، خانم ئاگاتا کریستی، ڕێبەرایەتی هەڵکۆڵینەوەیان کرد لە نیمرودی پایتەختی ئاشووری. تیمەکەی مالۆوان دیوارەکانی شارەکەیان ڕووناک کرد، شوێنی نیشتەجێبوونی تایبەت، بینای بەڕێوەبەرایەتی، حەبی کونیفۆرم و هەزاران ئیڤۆری.

لە سەرەوە لە چەپەوە بە ئاراستەی کاتژمێر: گێرترود بێڵ لە دەرەوەی چادرەکەی لە بابل (۱۹۰۹) ، دادگای ئەرشیفی بێڵی گێرترود

هەڵکۆڵینەوەکانی ۱۹۳۰-۱۹۹۰کان و ڕۆژنامەی عێراق

لە ماوەی دەیە چالاکەکانیدا لە عێراق، قوتابخانەکە دەوڵەمەندی کاری مەیدانی و توێژینەوەی ئەنجام داوە - لە نیشتەجێبوونەکانی پێش مێژووەوە لە ئوم دەبەگیە و ئارپاچیە تا پایتەختی خەلیفە عەباسییەکان لە سامەرا. زۆرێک لە دۆزینەوەکانی ئەم هەڵکۆڵینانە لە گۆڤاری ساڵانەی قوتابخانەی عێراق تۆمارکراون.

باڵەخانەکانی بەغدا

لە کۆتاییەکانی ساڵانی چلەکانەوە، BSAI شوێن و کتێبخانەیەکی لە بەغدا هەبوو. لە کاتی جەنگی کەنداو، قوتابخانەکە ناچارکرا دابخرێت. کتێبخانە و کاریگەرییەکانی دیکەی گواستەوە بۆ باڵوێزخانەکانی فەڕەنسا و بەریتانیا بۆ هەڵگرتن.

مەدالیای زەنگ

جار جار پەیمانگاکە مەدالیای زێڕی یادی گێرترود بێڵ دەبەخشێت بە تاکەکان بۆ خزمەتگوزارییە ناوازەکان بۆ شوێنەوارناسی میزۆپۆتامیا. تا ئێستا خەڵاتەکە بەخشراوە بە:

  • مامۆستا ماکس مالۆوان (۱۹۷۶)
  • پرۆفیسۆر سێتۆن لۆید (1979)
  • پرۆفیسۆر دەیڤد ئۆتس (1997)
  • دکتۆر ڕۆجەر مۆری (2003)
  • دکتۆر لامیا ئەلگەیلانی ور (2009)

ئێستا

لە ساڵی ۲۰۰۷، ناوی قوتابخانەکە گۆڕدرا بۆ پەیمانگای بەریتانی بۆ لێکۆڵینەوەی عێراق (Gertrude Bell Memorial) - BISI - و ڕاپۆرتە ئەکادیمییەکەی فراوانتر کرد. ئەمڕۆ ئێمە پشتیوانی لە لێکۆڵینەوەی عێراق دەکەین، لە سەردەمی پێش مێژووەوە تا ئێستا، لەوانە توێژینەوەی زانستە کۆمەڵایەتییەکان لەسەر عێراقی مۆدێرن و هاوچەرخ.

بەدرێژایی مێژوومان، هاوکاریکردن لەگەڵ عێراقییەکان لەسەر لێکدانەوەی مێژوو و کۆمەڵگا و کەلتووریان بەشێکی گرنگی ئەوە بووە کە ئێمە دەیکەین. BISI بەرنامەی سەردانیکردنی سکۆلەرشیپی عێراقی خۆی لە ساڵی ۲۰۰۵ دەستپێکرد، بۆ ئەوەی دەرفەت بۆ ئەکادیمی و پسپۆڕانی کەلەپووری عێراقی پێشکەش بکات بۆ ئەنجامدانی ماوەیەکی کورت لە توێژینەوە لە دامەزراوە هاوبەشەکانی بەریتانیا (زانکۆکان). کتێبخانە و کتێبخانەکان. لەو کاتەوە زیاتر لە ۳۰ خەڵاتی خوێندنمان وەرگرتووە.

ئەکادیمیای بەریتانی وەک یەکێک لە دامەزراوەکانی توێژینەوەی نێودەوڵەتی بەریتانیا پاڵپشتییەکی بەخشندە وەردەگرێت. ئەکادیمیای بەریتانی شوێنی نوسینگە و شوێنی کۆبوونەوە گشتییەکانمان بۆ دابین دەکات.